مرجع مقالات مسجد توفیق

ایـن ورودی دارنده در چوبی زیبایی به مدل آلت آدرس مسجد توفیق مشهد و لقـط بـوده میباشد، که در حال حاضر دربی آهنی مکان آن را گرفته میباشد.
پشت ایـن سردر ورودی، هشتی قراردارد که مشتمل بر محوطه ای گشوده میباشد که از جهات شمالی و جنوبی به شبستان های «حاج محمدطاهر» و «دارالشتا» رویه دارااست.
بر فراز این فضای هشت ضلعی ورودی مسجد جامع همدان ، گنبدی تولید شـده کـه مـزیـن بـه کاربنـدی زیبایی از ادغام آجـر و کاشی فیروزه ای رنگ است.
در داخـل ایـن هشتی کتیبه ای خرد از سنگ نصـب شـده کـه اسم «معلم حسین» بر آن حک گردیده است که می قدرت احتمال بخشید که استادکار این فضای ورودی بوده میباشد.
کتیبه دوم مدخل غربی، در فضای داخلی رزرو مسجد توفیق مشهد هشتی و در نصیب میانی قوس طاق مشرف به صحن ایوان ساخته شده است.
عبارات کتیبه متشکل از اسماء جلاله الله ، محمد و علی میباشد که در پوسته کاشیهای لعابدار فیروزه ای و لاجوردی در قضیه آجـری اجـرا شد‌ه‌است؛ می تـوان ایـن اینگونه احتمال اعطا کرد که ورودی مهم مسجد، همین ورودی باشد.
مدخـل شرقی مسجد جامع همدان با تزیینات کتیبه نگاری پوشیده گردیده‌است . بیشترین کتیبه های این مدخل در طاق میانی و دو فضای مستطیل صورت در دو سوی آن است، که جمعاًً سه فضای جداازهم در تزیینات کتیبه نگاری مدخـل شرقی را تشکیل داده میباشد.
ورودی جنوب شرقی مسجد جامع همدان به یک کدام از راسته های بازار منسوب به راسته بزازهـا مشـرف است و منتهی به دالانی زمان بر میباشد.
سردر ورودی آن به یک هشتی با گنبدی مزیـن بـه کاربنـدی آجـری و در‌پی دو فضای گنبددار خرد خیس، منتهی می گردد که به دنبال به صحن مسجد پیوند می خورد. این محیط قابلیت و امکان دسترسی به وضوخانه را میسر می سازد، همینطور دارنده مدخلی مربوط به فضاهای ضلع شرقی شبستان گنبددار میباشد.
شیوه پله نیز که قابلیت رفت و آمـد بـه بـام مسجد را مهیا می سازد، در ایـن بخش از مسجد قرار گرفته میباشد.
ورودی دیگری در ضلع شمال غربی مسجد وجود دارااست، ولی در سال های اخیر مسدود گردیده است و اکنـون بـه چایخانه شبستان نوساز شمالی مبـدل شد‌ه‌است؛ این فضای ورودی رابـط در میان مسجد و یک کدام از دیگر از راسته های بازار، منسوب به راسته حلبی سازها میباشد.
با عبور از ورودی هـا صـحـن حيـاط مسجد نمایان می‌گردد؛ مسجد دارنده حیاطی مربع مستطیل به بعد ها ۲۴ × ۴۰ متر میباشد، که نزدیک به ۲ متر تحت خیس از کوچه های همسایه جای دارد؛ صحن ذکر شده همانگونه که پیش خیس ذكـر شـد از روش دو ورودی با هشتی های دالان دار به راسته بزازها در شرق و راسته قنادها در غرب بازار کهن شهر رابطه برقرار میکنـد.
حجره ها و حیاط های مسجد در اضلاع چهارگانه صحن قرار گرفته اند که برخی از آنها کهن و چند نیز جدیدالاحداث هستند.
دیرین ترین بخش بنای مسجد جامع همدان، ایوانی رفیع در جناح جنوبی با دو مناره کوتاه در دو طرف آن می باشدکه به اسامی «شبستان طاق تبارک» ، «شبستان مستوفی ملاحسین شماره مسجد توفیق مشهد اردستانی» و «شبستان حاج روح اللهی» نامیده میشود.
طاق گسترده سقفی تراس زیرا پاره گنبدی فیس به اسمان شهر باز میباشد. پهنا تراس نزدیک به ۱۳/۲۰ متر و عمق آن نزدیک به ۸/۴۰ متر میباشد و طول آن نزدیک به ۱۵/۳۰ متر میباشد.
درب چوبی زیبایی که در میانه دیوار میانی تراس جای‌دارد، دسترسی اساسی به گنبدخانه را ساخت و ساز کرده است. در دو سطح طرفین تراس نیز دو بازشو جهت دسترسی به فضاهای کناری ایـوان ایجاد شده است.
در سینه ایـوان، قانونی بندی زیبایی جای‌دارد، که در وسط سقف تراس در نقطه ای که از هر کناره تراس به چشم می‌خورد با کاشی فیروزه ای ، اسم مقدس « الله » و اسامی پنج بدن آل عبا « محمد ، علی ، فاطمه ، حسن و حسین » و رقم رجب ۱۲۵۳ هـ.ق . که تاریخ بنای تراس میباشد، نگاشته گردیده و خود نمایی میکند.
طاق ایـوان مسجد جامع همدان بـه صـورت دو قالب بین تهی میباشد که قالب بیرونی به طور ترانه و قالب داخلی به طریق نیم گنبد ایفا شد‌ه‌است. این قالب در بدنه خویش دارنده قانونی بندی زیبایی میباشد و به مسجد طالقانی مشهد طرز طاق سارق ایفا گردیده‌است.

ایـن ورودی دارنده در چوبی زیبایی به مدل آلت آدرس مسجد توفیق مشهد و لقـط بـوده میباشد، که در حال حاضر دربی آهنی مکان آن را گرفته میباشد.
پشت ایـن سردر ورودی، هشتی قراردارد که مشتمل بر محوطه ای گشوده میباشد که از جهات شمالی و جنوبی به شبستان های «حاج محمدطاهر» و «دارالشتا» رویه دارااست.
بر فراز این فضای هشت ضلعی ورودی مسجد جامع همدان ، گنبدی تولید شـده کـه مـزیـن بـه کاربنـدی زیبایی از ادغام آجـر و کاشی فیروزه ای رنگ است.
در داخـل ایـن هشتی کتیبه ای خرد از سنگ نصـب شـده کـه اسم «معلم حسین» بر آن حک گردیده است که می قدرت احتمال بخشید که استادکار این فضای ورودی بوده میباشد.
کتیبه دوم مدخل غربی، در فضای داخلی رزرو مسجد توفیق مشهد هشتی و در نصیب میانی قوس طاق مشرف به صحن ایوان ساخته شده است.
عبارات کتیبه متشکل از اسماء جلاله الله ، محمد و علی میباشد که در پوسته کاشیهای لعابدار فیروزه ای و لاجوردی در قضیه آجـری اجـرا شد‌ه‌است؛ می تـوان ایـن اینگونه احتمال اعطا کرد که ورودی مهم مسجد، همین ورودی باشد.
مدخـل شرقی مسجد جامع همدان با تزیینات کتیبه نگاری پوشیده گردیده‌است . بیشترین کتیبه های این مدخل در طاق میانی و دو فضای مستطیل صورت در دو سوی آن است، که جمعاًً سه فضای جداازهم در تزیینات کتیبه نگاری مدخـل شرقی را تشکیل داده میباشد.
ورودی جنوب شرقی مسجد جامع همدان به یک کدام از راسته های بازار منسوب به راسته بزازهـا مشـرف است و منتهی به دالانی زمان بر میباشد.
سردر ورودی آن به یک هشتی با گنبدی مزیـن بـه کاربنـدی آجـری و در‌پی دو فضای گنبددار خرد خیس، منتهی می گردد که به دنبال به صحن مسجد پیوند می خورد. این محیط قابلیت و امکان دسترسی به وضوخانه را میسر می سازد، همینطور دارنده مدخلی مربوط به فضاهای ضلع شرقی شبستان گنبددار میباشد.
شیوه پله نیز که قابلیت رفت و آمـد بـه بـام مسجد را مهیا می سازد، در ایـن بخش از مسجد قرار گرفته میباشد.
ورودی دیگری در ضلع شمال غربی مسجد وجود دارااست، ولی در سال های اخیر مسدود گردیده است و اکنـون بـه چایخانه شبستان نوساز شمالی مبـدل شد‌ه‌است؛ این فضای ورودی رابـط در میان مسجد و یک کدام از دیگر از راسته های بازار، منسوب به راسته حلبی سازها میباشد.
با عبور از ورودی هـا صـحـن حيـاط مسجد نمایان می‌گردد؛ مسجد دارنده حیاطی مربع مستطیل به بعد ها ۲۴ × ۴۰ متر میباشد، که نزدیک به ۲ متر تحت خیس از کوچه های همسایه جای دارد؛ صحن ذکر شده همانگونه که پیش خیس ذكـر شـد از روش دو ورودی با هشتی های دالان دار به راسته بزازها در شرق و راسته قنادها در غرب بازار کهن شهر رابطه برقرار میکنـد.
حجره ها و حیاط های مسجد در اضلاع چهارگانه صحن قرار گرفته اند که برخی از آنها کهن و چند نیز جدیدالاحداث هستند.
دیرین ترین بخش بنای مسجد جامع همدان، ایوانی رفیع در جناح جنوبی با دو مناره کوتاه در دو طرف آن می باشدکه به اسامی «شبستان طاق تبارک» ، «شبستان مستوفی ملاحسین شماره مسجد توفیق مشهد اردستانی» و «شبستان حاج روح اللهی» نامیده میشود.
طاق گسترده سقفی تراس زیرا پاره گنبدی فیس به اسمان شهر باز میباشد. پهنا تراس نزدیک به ۱۳/۲۰ متر و عمق آن نزدیک به ۸/۴۰ متر میباشد و طول آن نزدیک به ۱۵/۳۰ متر میباشد.
درب چوبی زیبایی که در میانه دیوار میانی تراس جای‌دارد، دسترسی اساسی به گنبدخانه را ساخت و ساز کرده است. در دو سطح طرفین تراس نیز دو بازشو جهت دسترسی به فضاهای کناری ایـوان ایجاد شده است.
در سینه ایـوان، قانونی بندی زیبایی جای‌دارد، که در وسط سقف تراس در نقطه ای که از هر کناره تراس به چشم می‌خورد با کاشی فیروزه ای ، اسم مقدس « الله » و اسامی پنج بدن آل عبا « محمد ، علی ، فاطمه ، حسن و حسین » و رقم رجب ۱۲۵۳ هـ.ق . که تاریخ بنای تراس میباشد، نگاشته گردیده و خود نمایی میکند.
طاق ایـوان مسجد جامع همدان بـه صـورت دو قالب بین تهی میباشد که قالب بیرونی به طور ترانه و قالب داخلی به طریق نیم گنبد ایفا شد‌ه‌است. این قالب در بدنه خویش دارنده قانونی بندی زیبایی میباشد و به مسجد طالقانی مشهد طرز طاق سارق ایفا گردیده‌است.